سدیم تری پلی فسفات ترکیبی پلیمری یا جامد است که در صنعت کاربرد فراوان داشته و جزء ترکیبات معدنی محسوب می‌شود. فرمول شیمیای این ماده Na5P3O10 بوده و در آب محلول و در بعضی از الکل‌ها نامحلول بوده است.
تری پلی فسفات به شکل پودری سفید رنگ بوده و ph آن بین 9 و 10 می باشد که از این رو یک باز به حساب می آید. (pH یک محلول، میزان غلظت یون هیدروژن محلول در آن است که توسط مقیاسی تحت این عنوان بیان می‌شود.)
- فرمول شیمیایی: Na5P3O10
- شکل ظاهری: پودر سفید رنگ
- وزن مولکولی: 367.86 g/mol
- نقطه ذوب: 622 درجه سانتی گراد
- PH: 9 الی 10 در دمای 25 درجه سانتی گراد و محلول 1 درصد
کاربرد های تری پلی فسفات:
بطور کلی از تری پلی فسفات STTP در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، کاشی و سرامیک، دباغی چرم و … کاربرد دارد. از دیگر کاربردهای این ماده شیمیایی می توان به پالایش نفت، متالوژی، صنایع معدن و تصفیه آب اشاره کرد.
نکته حائز اهمیت اینکه سالانه حدودا 2 میلیون تن در آزمایشگاه‌ها طی حرارت دادن مخلوطی از دی سدیم فسفات (Na2HPO4) و مونوسدیم فسفات (NaH2PO4)، محصول تری سدیم فسفات تولید می‌شود.
طریقه واکنش:
2Na2HPO4 + NaH2PO4 → Na5P3O10 + 2H2O
تری پلی فسفات در صنعت غذایی:
تری پلی فسفات بعنوان عامل نگهدارنده برای غذاهای دریایی، خوراک حیوانات، طیور و گوشت استفاده می‌شود و سرعت فاسد شدن آنها را کاهش می‌دهد. در غذاها به عنوان مرز بین دو ماده غیرقابل امتزاج مانند روغن و آب عمل کرده و اجازه می‌دهد آنها با هم ترکیب شوند و همچنین برای حفظ رطوبت نیز استفاده می‌شود.
در بهبود صنایع غذایی از جمله صنایع لبنی، کنسرو سازی و … استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که برای تولید تری پلی فسفات خوراکی، باید از اسید فسفریک خالص‌تر استفاده شود و همچنین فلزهای سنگین این محصول خوراکی، باید حذف گردد تا مورد تایید ایمنی‌ها صنایع خوراکی شود.
تری پلی فسفات در صنعت کاشی سرامیک:
سدیم تری پلی فسفات در صنعت کاشی و سرامیک به منظور کاهش ویسکوزیته لعاب (پارامتری است که میزان مقاومت آن را در مقابل جاری شدن نشان می‌دهد) استفاده شده و همچنین می‌تواند یک رقیق کننده ارزان قیمت برای مواد با پایه سیمان باشد.
تری پلی فسفات و دباغی چرم:
STTP (سدیم تری پلی فسفات) در صنعت چرم سازی کاربرد دارد و از این ماده بعنوان برنزه کردن چرم استفاده می‌شود. همچنین بعنوان نرم کننده می‌تواند باعث افزایش انعطاف‌پذیری و نرمی چرم شود.
این ترکیب می‌تواند باعث جلوگیری از پرزهای موجود در سطح چرم شده و ظاهر و کیفیت ظاهری چرم را بهبود بخشد و با جلوگیری از چروک شدن، سطح صاف چرم را حفظ کند.
تری پلی فسفات در شوینده ها:
تری پلی در محصولات شوینده، توانایی مواد شوینده را برای نفوذ به الیاف و سایر مواد بهبود می‌بخشد. همچنین به کف کردن کمک می‌کند و توانایی بافری pH آن را به عنوان یک نرم کننده آب مفید می‌کند.
بافر در برابر تغییر PH ناشی از اضافه شدن کمی اسید یا باز و تغییر غلظت محلول مقاومت می‌کند و اسیدیته محلول را در محدوده مشخصی ثابت نگه می‌دارد.
بسیاری از محصولات پاک کننده خانگی حاوی STPP هستند.
