سدیم نیتریت یک ترکیب غیر آلی بسیار ناپایدار است و فقط در صورتی NO آزاد می نماید که pH کم باشد.
این محصول از لحاظ ظاهری به شکل جامد بلوری سفید (مایل به زرد) بوده و به صورت پودری عرضه شده که در آب بسیار محلول است.
- نام محصول: سدیم نیتریت (پودری)
- شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید تا کمی مایل به زرد
- فرمول شیمیایی نیتریت سدیم: NaNO2
- بسته بندی: کیسه های 25 کیلوگرمی
انواع نیتریت سدیم:
نیتریت سدیم در دو گرید زیر تولید می شود:
نیتریت سدیم خوراکی:
این ترکیب به عنوان ماده افزودنی در صنایع غذایی و به عنوان نگهدارنده، حفظ طعم و رنگ محصولات غذایی خصوصا فرآورده های گوشتی نظیر سوسیس، ژامبون و غیره استفاده می‌شود.
نیتریت سدیم صنعتی:
این نوع از نیتریت سدیم در صنایع مختلفی همچون مواد ضد خوردگی کاربردی است.
آنالیز نیتریت سدیم:
تفاوت مابین نیتریت سدیم و نیترات سدیم چیست؟
نیتریت دارای دو اتم اکسیژن متصل به یک اتم نیروژن بوده ولی نیترات دارای سه اتم اکسیژن متصل به یک اتم نیتروژن می‌باشد. هر دو مورد دارای بار اکتریکی منفی بوده و آنیون معدنی می‌باشند.
همچنین تفاوت دیگر این دو ترکیب این است که نیترات سدیم یک ترکیب سنتز شده از طبیعت و در طی فتوسنتز و موجود در سبزیجات می‌باشد در حالی که سدیم نیتریت یک ترکیب سنتز شده حاصل از فرآیندهای شیمیایی صنعتی می‌باشد. همچنین بدن انسان قادر است نیترات موجود در مواد غذایی از جمله سبزیجات (مانند کرفس) یا آب آشامیدنی را به نیتریت تبدیل کند.
کاربردهای نیتریت سدیم:
سدیم نیتریت دارای کاربردهای متعددی می باشد. در زیر به برخی از انواع کاربرد سدیم نیتریت اشاره می کنیم:
- صنایع دارویی
- تولید سموم
- صنایع غذایی (نگهدارنده غذایی)
- صنایع پوشاک (چاپ و رنگ آمیزی)
- عکاسی
- بازدارنده خوردگی
- به عنوان افزودنی در گریس‌های صنعتی
- به عنوان محلول آبی در سیستم‌های خنک کننده
- حالت مذاب سدیم نیتریت به عنوان عامل انتقال حرارت
- در صنعت متالورژی به منظور فسفاته کردن
- به منظور تولید ترکیبات ارگانونیتروژن
- عامل کف کننده برای پلی وینیل الکل
- به عنوان معرف در فرآیند تبدیل آمین‌ها به ترکیبات دی آزو (ترکیبات پیش ساز اصلی اکثر رنگ‌ها مثل رنگ‌های دیازو)
- در صنعت لاستیک سازی (استفاده از ترکیبات نیتروزو حاصل از نیتریت‌ها)
- استفاده به همراه سدیم تیوسولفات به منظور درمان مسمومیت با سیانید
- سدیم نیتریت در سوسیس: این ماده به عنوان یک عامل آنتی اکسیدان به منظور جلوگیری از کاهش کیفیت فرآورده‌های گوشتی به این محصولات افزوده می‌شود.
- در آزمایشگاه به منظور حذف سدیم آزید اضافی
- نیتریت سدیم در صنعت کشاورزی به عنوان کود به منظور منبع تهیه کننده ازت مورد نیاز برای رشد گیاهان
کاربرد نیتریت سدیم در صنایع غذایی:
همانطور که پیش تر گفته شد از سدیم نیتریت به عنوان یک ماده افزودنی در این صنعت استفاده می‌شود زیرا دارای خواص ضد میکروبی است. برای مثال جهت دادن طعم و رنگ، افزایش ماندگاری و همچنین جلوگیری از بوتولیسم در صنعت بسته بندی گوشت بسیار کاربرد دارد.
نیتریت سدیم در سوسیس نیز استفاده می‌شود. این ماده به جهت دادن رنگ صورتی به فرآورده‌های گوشتی افزوده شده، با میوگلوبین گوشت واکنش داده و باعث تغییر رنگ و تبدیل آن به نیتروزومیوگلوبین (قرمز روشن) و در ادامه با حرارت دادن، به نیتروزوهموکروم (صورتی رنگ) می‌شود. در صورت حرارت دادن زیاد نیتریت، ماده سمی و خطرناک نیتروزآمین تولید می‌شود.
به منظور مهار کردن تشکیل نیتروزآمین به محصولات گوشتی اسید آسکوربیک اضافه می‌کنند. همچنین می‌توان از اسید اریتوربیک و α-توکوفرول (ویتامین E) نیز بدین منظور استفاده کرد. این مواد با خاصیت اکسیداسیون-کاهشی خود مانع تولید نیتروزآمین می‌شوند.
جالب توجه است بدانید در ایالات متحده آمریکا سدیم نیتریت مورد استفاده به عنوان مواد افزودنی را به رنگ صورتی روشن رنگ می‌کنند تا با نمک یا شکر اشتباه گرفته نشود و از مسمومیت تصادفی با این ترکیب جلوگیری شود.
شرایط حمل و نگهداری نیتریت سدیم:
توجه به MSDS نیتریت سدیم هنگام کار با این ماده بسیار مهم می باشد. این موارد عبارتند از:
سدیم نیتریت غیر قابل احتراق است اما در صورت قرار گرفتن مقادیر زیادی از این ماده در آتش منفجره خواهد بود. در صورت آتش گرفتن این ترکیب، اکسیدهای سمی ازت حین سوختن آزاد می‌شوند که برای سلامتی انسان بسیار خطرناک هستند.
نیتریت سدیم در مواد غذایی نیز به کار می‌رود. نیتریت سدیم خوراکی سمیت بسیار کمی دارد، بنابراین استفاده از آن در مقادیر مجاز در صنعت مواد غذایی بلا مانع می‌باشد.
نیتریت موجود در فرآورده های گوشتی در صورت حرارت زیاد ممکن است به نیتروزآمین تبدیل شود که عامل سرطان‌زا هستند.
سدیم نیتریت با توجه به این که در صنعت دارویی نیز کاربرد دارد به عنوان یکی از ایمن‌ترین مواد شیمیایی موجود در لیست داروهای بهداشتی محسوب می‌شود.
سدیم نیتریت در دمای بیش از 330 درجه سانتی گراد تجزیه شده و به اکسید سدیم، اکسید نیتریک و اکسید نیتروژن تبدیل می‌شود.
سدیم نیتریت را به دور از مواد اکسید کننده نگهداری کنید زیرا می تواند با مواد احیا کننده و قابل احتراق واکنش داده و موجب آتش سوزی و خطر انفجار شود.
همچنین این ترکیب را به دور از پودرهای فلزی، مواد آلی، آب و رطوبت نگهداری کنید.
در صورت احتراق از دی اکسید کربن، پودر خاموش کننده یا فوم استفاده نمایید.
هنگام کار با این ترکیب از تجهیزات حفاظتی نظیر دستکش ایمنی و ماسک استفاده کنید.
سدیم نیتریت را در محیط خشک و خنک و در بسته بندی های محکم نگهداری کنید.
