اسید فسفریک چیست؟
اسید فسفریک از ترکیب سه عنصر فسفر، اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. رایج ترین نوع اسید فسفریک 85 درصد خوراکی ارتو فسفریک اسید است. می‌توان گفت یکی از پرکاربردترین اسیدها در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و کشاورزی است.
فسفریک تنها اسید معدنی می‌باشد که در طیف گسترده ای از مواد خوراکی نیز استفاده می‌شود اسید غیر آلی و معدنی با فرمول شیمیایی H3PO4 است و حلالیت بسیار خوبی در آب دارد.
فسفریک در دو نوع صنعتی و خوراکی تولید و در بازار موجود می‌باشد:
- ۸۰% گرید صنعتی
- ۸۵% گرید خوراکی
اسید فسفریک خوراکی چیست؟
یکی از پر استفاده ترین مواد شیمیایی در صنایع فسفریک اسید Phosphoric Acid است که به آن اسید معدنی یا اسید فسفر نیز می‌گویند. فسفریک اسید یک اسید غیر آلی است.
اسید فسفریک 85 درصد خوراکی به عنوان ماده افزودنی در نوشابه‌های گازدار استفاده بسیار زیادی دارد، همچنین در تولید کودهای کشاورزی فسفاته، مواد شوینده نظیر پاک کننده‌های صابونی و غیر صابونی، خوراک دام و طیور ( دی و مونو کلسیم فسفات )،صنعت داروسازی، صنعت تصفیه آب و پس آب‌ها، ضد حریق کردن بعضی سطوح به عنوان عامل بازدارنده اشتعال و نیز تولید مواد شوینده برای تمیز کردن و جرم گیری سطوح فلزی به کار می‌رود.
فسفریک اسید در دو نوع صنعتی و خوراکی موجود می‌باشد. درجه خلوص اسید فسفریک برای فسفریک اسید خوراکی ( ۸۵ درصد) و فسفریک اسید صنعتی (حدود درصد ۸۰) می باشد.
روش تولید صنعتی این اسید از اضافه شدن اسید سولفوریک بر سنگ فسفات ایجاد می شود.
اسید فسفریک مایعی بی رنگ، شفاف، بى بو و دارای طعم تند می‌باشد. اسید فسفریک اسید ضعیفی است و در شرایط عادی و مدت زمان کم آنقدر نمی‌تواند خطرساز باشد.
فروش اسید فسفریک:
شرکت بازرگانی رز شیمی پویا وارد کننده اسید فسفریک 85 درصد خوراکی است.
این شرکت آمادگی ارائه اسید فسفریک 85 درصد خوراکی را به صورت عمده با بالاترین کیفیت و نازلترین قیمت به مصرف کنندگان محترم را دارد.
مشتریان محترم می توانند جهت مشاوره، دریافت آنالیز محصول، قیمت فروش اسید فسفریک، ایمنی و همچنین ثبت سفارش با کارشناسان فروش شرکت رز شیمی پویا در ارتباط باشند.
کاربرد و موارد مصرف اسید فسفریک:
اسید فسفریک از ترکیب سه عنصر فسفر، اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. رایج ترین نوع اسید فسفریک 85 درصد خوراکی ارتو فسفریک اسید است.
می‌توان گفت یکی از پرکاربردترین اسیدها در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و کشاورزی است.
طبق آمارهای جهانی سالانه حدود 10 میلیون تن از این اسید در ایالات متحده تولید می شود که حدود 80 درصد از آن بصورت کود در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.
اسید فسفریک 85 درصد خوراکی در انواع صنایع از جمله :
غذایی، لبنی به عنوان ماده نگهدارنده و همچنین به عنوان ماده اولیه تولید کود در صنعت کشاورزی بسیار پرکاربرد است.
فسفریک در صنعت غذایی و دارویی استفاده گسترده‌ای دارد و سبب دادن طعم تندی به مواد غذایی شده، و با نازلترین قیمت و حجمی فراوان موجود است.
به عنوان ماده افزودنی در تولید انواع مختلف نوشابه‌ها از نوع کولا به دلیل قدرت اسیدی زیادتر نسبت به اسید سیتریک و طعم ملایم‌تر دارد و همچنین در تولید ژله‌ها و پنیرها کاربرد و نقش اسیدی کننده را دارد.
دیگر کاربرد فسفریک اسید در فرآیندهای خوراکی و تولید ژلاتین از کولاژن است. فسفریک نیز نظیر اسید سیتریک دارای ویژگی بافری خوبی می‌باشد و از این نظر در فرآیندهای تخمیری جهت کنترل PH استفاده می‌شود.
بالای ۹۰ درصد جهت مصارف تولید کود کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گرید خوراکی اسید فسفریک در نوشابه‌های مشکی کاربرد بسیار زیادی دارد. که باعث تولید یک طعم ترش در محصولات غذایی می‌شود.
در تولید مخمرها PH را اسیدی حفظ می کند و منبع فسفر مناسبی جهت رشد و نمو مخمرها می‌شود.
در میوه‌های پوستگیری شده جهت خنثی سازی خاصیت بازی سود پرک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسید فسفریک غیر سمی می‌باشد.
به عنوان تعدیل کننده pH در برخی صنایع است. در محصولات بهداشتی برای خنثی کردن خاصیت قلیایی کاربرد دارد.
در تولید مکمل‌های خوراکی دامی مانند دی کلسیم فسفات نیز کاربرد دارد.
در تولید کودهای کشاورزی فسفاته استفاده بسیار زیادی دارد.
در صنایع کشاورزی:
بیشترین مصرف اسید فسفریک (در حدود ۸۰ درصد) جهت مصارف کشاورزی بکار می رود، مهم ترین مصرف فسفریک در تولید کود شیمیایی می باشد.
عنصر فسفر یکی از عناصر سه گانه مهم مورد نیاز گیاهان می باشد که در انجام بیشتر فرآیند ها در گیاهان مشارکت دارد.
فسفریک به دلیل دارا بودن فسفر، جهت تولید انواع کود فسفات نظیر سوپر فسفات ساده و تریپل و بیو فسفات طلایی استفاده می شود.
فسفات‌های آلی ترکیباتی می باشند که انرژی لازم جهت بیشتر واکنش هایی که در سلول های زنده اتفاق می‌افتند را مهیا می‌کنند، بنابراین خاک‌های غنی با کودهای فسفاتی رشد گیاهان را افزایش می دهند.
کود کشاورزی:
در ترکیبات آمونیوم فسفات، ترپیل سوپر فسفات و کودهای سولفوریک ماده اصلی بشمار می‌رود، به عنوان مهم ترین واسطه در صنایع کود سازی شناخته می‌شود.
همچنین در نقاط گرمسیری به دلیل قلیایی بودن خاک بصورت مستقیم به خاک اضافه می‌شود تا از شدت قلیایی بودن کاسته و خاک مناسب برای کشت شود.
کاربرد اسید فسفریک در صنایع غذایی:
اسید فسفریک خوراکی ماده‌ای با اهمیت و پر استفاده در تولید بعضی مواد خوراکی می‌باشد. از این اسید به شکل گسترده‌ای به عنوان یک طعم دهنده در تولید نوشابه های گازدار کولا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسید فسفریک خوراکی به دلیل قیمت ارزان آن نسبت به دیگر طعم دهنده‌ها مانند زنجبیل و اسید سیتریک (که از عصاره لیموترش lime جهت دادن طعم ترشی استفاده می‌کنند)، دارای اهمیت زیادی در تولید مواد خوراکی می‌باشد.
استفاده این ماده سبب دادن طعم تندی به غذا شده، و از آنجا که ماده شیمیایی با تولید انبوه می‌باشد، با نازلترین قیمت و حجمی فراوان در دسترس است.
فسفریک دارای ضرر و زیان خاصی برای بدن انسان نبوده و حتی دارای عنصر فسفر می‌باشد که اهمیت زیادی برای ساخت و ساز بدن موجودات زنده می‌باشد.
نگهدارنده در صنایع غذایی:
کارخانجات تولید کننده مواد غذایی به دلیل تولید انبوه محصولات در پروسه تولید از فسفریک به عنوان نگهدارنده استفاده می‌کنند که موجب جلوگیری از رشد قارچ ها و کپک‌ها می‌شود و موجب افزایش طول عمر محصولات می‌شود.
همچنین در کارخانجات لبنی با استخراج فسفات‌های مشتق شده از فسفریک و اضافه کردن آنها به محصولات لبنی از جمله پنیر، محصول مرغوب‌تری با ماندگاری تولید می‌شود.
نرم کننده در کارخانه تولید کننده شوینده‌ها، اسید فسفریک جهت حذف یون های Ca , Mg از ساختار آب بکار برده می‌شود.
در صورتی که این اتفاق صورت نگیرد، یون‌ها با صابون و مواد شوینده واکنش می‌دهد و رسوبات غیر محلولی را تشکیل می‌دهد که موجب آسیب رساندن به البسه و ماشین لباسشویی می‌شود.
استفاده اسید فسفریک در صنایع پزشکی:
با اهمیت‌ترین استفاده پزشکی این اسید در دندانپزشکی و ارتودنسی به عنوان عامل قلم زنی (Etching) برای تمیز کردن و زبر کردن سطح دندان مخصوصا در مکان‌هایی که از اسباب و وسایل دندانپزشکی استفاده شده، است.
همچنین در تولید قرص آسپرین به عنوان کاتالیست به دلیل دارا بودن یون هیدروژن بسیار زیاد نیز استفاده می‌شود.
مواد شوینده:
در تولید پاک کننده‌ها اسید فسفریک برای نرم کردن آب استفاده می‌شود. آبی که در طبیعت موجود است تقریبا همیشه نا خالص است به دلیل اینکه معمولا دارای گچ، آهک، نمک طعام، ترکیبات منیزیم، ترکیبات آلی و … می‌باشد.
مقدار این ناخالصی ها در آب های مناطق مختلف تفاوت دارد. این مواد با صابون تشکیل رسوبات غیر قابل حل می دهند که موجب لکه بری لباس ها در موقع شستشو می شوند.
یکی از مواد گیرنده سختی آب تری ناتریم فسفات Na3PO است.
یون کلسیم موجود در آب بر اثر ناتریم فسفات تبدیل به تری کلسیم فسفات میگردد و رسوب می نماید.
نمک های فسفات از اسید فسفریک به طور گسترده ای در پاک کننده ها به عنوان builder استفاده می شود.
بیشتر گستره ترکیبات فسفر در مخلوط پاک کننده های جامد می باشد که سدیم تری پلی فسفات Na5P3O10 یکی از آنهاست.
به عنوان نرم کننده آب، سدیم تری پلی فسفات با کلسیم و منیزیم یوند برقرار می کند و تشکیل اجزا محلول را می دهد که کمپلکس یا کلیت می باشد.
زدودن زنگ آهن:
از فسفریک به صورت مستفیم بر روی آهن و فولاد در حل نمودن زنگ آهن استفاده می شود. همچنین با انجام این عمل، لایه ای محافظتی بر روی سطح فلز تشکیل می گردد.
مشخصات فنی:
- درصد خلوص: 85
- کشور تولید کننده: چین
- گرید: خوراکی
- بسته بندی: گالن 35 کیلوگرمی
نکات ایمنی:
در برابر آتش:
اسید فسفریک غیر قابل اشتعال است. در مواجه با تمام فلزات گاز هیدروژن تولید می‌کند که با مخلوط شدن این گاز با هوا قابل اشتعال می‌شود.
اسید فسفریک نباید با با فلزات، آلدئیدها، سیانید ها، مرگاپتان ها، سولنیدها تماس داشته باشد.
در صورت انفجار ظرف حاوی اسید فسفریک را با آب سرد نمایید.
با استنشاق این ماده احساس سوزش، تنگی نفس، تنفس منقطع، زخم گلو و بیهوشی اتفاق میافتد. البته ممکن است این علائم با تاخیر نمایان شود. در صورت استنشاق این ماده در صورت لزوم باید تنفس مصنوعی داده شود.
در صورت تماس با پوست:
باعث قرمز شدن و درد و تاول پوست می‌شود.
در صورت تماس با پوست باید لباس آلوده شده را در آورده و پوست را با مقدار زیادی آب شسته و برای مراقبت‌های پزشکی خبر دهید.
تماس با چشم:
باعث قرمزی، درد، کدر شدن میدان دید و سوختگی شدید و عمیق شود.
در صورت تماس با چشم را با مقدار زیادی آب شستشو داده و سپس به پزشک مراجع شود.
گوارشی:
سوزش، گیجی، تنگی نفس، زخم گلو، بی هوشی و ضعف می‌شود.
در این صورت باید دهان شخص شسته شود و استراحت کند. فرد نباید استفراغ کند.
خواص فیزیکی و شیمیایی:
- حالت فیزیکی: مایع
- شکل فیزیکی: مایع غلیظ
- رنگ و بو: اسید فسفریک خوراکی ( بی‌رنگ، شفاف و بدون بو)، اسید فسفریک صنعتی ( سبز تیره و بدون بو)
- اسیدیته- pH: 5/1( اسید فسفریک 1/0 نرما) و 2 – 2/2( اسید فسفریک 1٪)
- حلالیت در آب: به‌طور کامل در آب حل می‌شود.
- حلالیت در حلال‌های آلی: در اتانول قابل حل است.
- وزن مخصوص نسبت به آب( دانسیته): 658/1( محلول 85٪)، 573/1( محول 75٪) در دمای 25 درجه سانتی‌گراد
- دمای خودآتش‌گیری: آتش نمی گیرد
- حد انفجار پایین و بالا و نقطه اشتعال: این ماده قابل انفجار نیست و نمی‌سوزد
- نقطه ذوب: 21 درجه سانتی‌گراد
- نقطه جوش: 158 درجه سانتی‌گراد
- گران‌روی: 140( 100٪) سانتی‌پواز
- فشار بخار: 004/0 کیلو پاسکال( 3٪ میلی‌متر جیوه، غلظت 100٪)، 29/0 کیلوپاسکال ( 18/2 میلی‌متر جیوه، غلظت 85٪)
غلظت اسید فسفریک خوراکی:
اسید فسفریک خوراکی تا غلظت‌های 85 % کاملا مایع است و به همین دلیل غلظت 85% معمولا ماکزیمم غلظت برای محلول‌های صنعتی است ( 0- 30 درجه).
اسید فسفریک خاص که جامد بوده با حرارت دادن، اسید پلی فسفریک تولید می‌کند.
